اندام‌های بدن هر یک در نظمی قابل توجه کنار هم جا خوش کرده‌اند و به زندگی انسان‌ها رنگ بقا و تداوم می‌بخشند؛ بی‌تردید حذف هر یک از آنها می‌تواند خللی کوچک یا بزرگ در پیکر آدمی ایجاد کند. گاه این کاستی آنقدر پر‌رنگ و با اهمیت جلوه می‌کند که با جان انسان گلاویز می‌شود. کاستی‌هایی مانند آسیب دیدن اندام‌های حیاتی که بهبود نیافتن و از بین رفتن آنها، فرد را با خطر مرگ مواجه می‌کند. یکی از حیاتی‌ترین اندام‌ها در بدن کلیه‌هاست که آسیب دیدن و از کار افتادن آنها ارتباط مستقیمی با از بین رفتن زندگی انسان دارد.
کلیه‌ها در بدن چه می‌کنند؟
کلیه‌ها اندام‌هایی بسیار فعال هستند و به صورت شبانه‌روزی در بدن انجام وظیفه می‌کنند. فعالیت این اندام‌ها فرآیندی بسیار پیچیده دارد که در جریان آن انواع زباله‌های غیر‌قابل بازیافت خونی از زباله‌های قابل بازیافت جدا می‌شوند و خون جاری در بدن تصفیه می‌شود. بخش عمده‌ای از این ضایعات جداشده از فرآیند غذاهایی که انسان می‌خورد، ناشی می‌شود.
کلیه‌ها کجا هستند؟
کلیه‌ها به شکل دو لوبیای بزرگ هستند که هریک از آنها ۱۵۰ گرم وزن دارند و اندازه هر یک از کلیه‌ها به طور تقریبی برابر با مشت یک فرد بزرگسال است. محل قرارگیری کلیه‌ها در هر دو طرف از ستون فقرات در محدوده زیر قفسه سینه یا کمی بالاتر از ناحیه کمر واقع شده‌اند. کلیه‌ها با لایه بزرگی از چربی، قسمت‌های پایینی دنده و چند عضله محافظت می‌شوند.
کلیه‌ها چه کاری انجام می‌دهند؟
کلیه‌ها در مجموع با یک طراحی جذاب، سیستم بیولوژیک شگفت‌انگیزی دارند که مانند یک فیلتر مقادیر مناسبی از مواد زائد و مایعات اضافی را از چرخه متابولیسم خارج می‌کنند. خون در هر ساعت، حدود ۱۲ بار در کلیه‌ها به گردش در می‌آید و آنها در روز حدود ۲۰۰ لیتر از خون را پردازش می‌کنند و حدود یک تا دو لیتر از مواد زائد را به عنوان ادرار به خارج از بدن هدایت می‌کنند.
آناتومی کلیه
برای از بین بردن مواد زائد و آب اضافی، خون از طریق سرخرگ کلیوی وارد کلیه‌ها می‌شود. سپس با عبور از فیلترهای بسیار ریزی به نام نفرون‌ها در کلیه‌ها تمیز و تصفیه می‌شود. نفرون واحد پایه در روند کاری کلیه‌هاست و تشکیل ادرار را کنترل می‌کند.
یک کلیه شامل حدود یک میلیون نفرون است و هر نفرون شامل یک دستگاه فیلتر به نام کلافه یا گلومرول می‌شود. هر فرد در زمان تولد حدود یک میلیون گلومرول دارد اما در هر دهه از زندگی صد هزار رشته از آنها را از دست می‌دهد.
قطرات خون فیلتر شده از طریق تعدادی لوله کوچک موسوم به توبول‌ها به مدولا یا منطقه جمع‌آوری مرکزی وارد می‌شود. گلومرول‌ها و توبول‌ها کنار هم نفرون‌ها را تشکیل می‌دهند. نفرون‌ها لوله‌های طولانی و متعددی هستند که طول آنها در صورت متصل شدن به ۸۰ کیلومتر می‌رسد.
خون تمیز شده از طریق ورید کلیه از آن خارج می‌شود. مواد زائد و آب اضافی هم از طریق یک لوله به نام حالب به مثانه، یعنی جایی برای ذخیره ادرار قبل از دفع منتقل می‌شود. وقتی مثانه به اندازه کافی پر می‌شود، ادرار از طریق لوله دیگری به نام مجرای خروجی مثانه از بدن خارج می‌شود.
فاطمه صادقی‌پیروز
ضمیمه سیب روزنامه جام جم
