اعتماد به نفس یا خودباوری یعنی تکیه بر استعدادها و توانایی هایی خود و نقطه ی مقابل آن یعنی اعتماد و وابستگی به انسان های دیگر. در فرهنگ قرآنی اعتماد به نفس به معنای عزت نفس است و آن یعنی بهره‌برداری از سرمایه های مادی و معنوی انسان و آگاهی و معرفت داشتن به کرامت انسانی و آلوده نکردن این گنجینه عظیم به گناهان و معاصی و نافرمانی ها.

خود محوری یا خدا محوری

انسان ها در این تقسیم بندی دو گروهند : گروهی در زندگی هیچ نقشی برای خود در نظر نمی گیرند و همه سرنوشت خود را در دست خدا می دانند و معتقدند که همه چیز را خدا برای انسان رقم می زند و سرنوشت انسان از قبل بروی پیشانی اش نوشته شده است پیامد این اعتقاد

روز هفتم ماه صفر در تقویم های رسمی کشور به عنوان روز ولادت امام موسی کاظم (علیه السلام) نامگذاری شده است. اما این روز در میان کلیه شیعیان جهان به خصوص در شهر قم به عنوان روز شهادت امام حسن مجتبی (علیه السلام) است و علمای شیعه بیش از ۵ قرن است که به این موضوع ملتزم بوده اند.

سابقه این موضوع در شهر قم از زمان حضرت آیت الله حائری شیرازی است و هنوز هم علما و مراجع بر اساس همان سنت، روز هفتم صفر را روز شهادت امام حسن مجتبی (علیه السلام) می دانند.

در کلیه دفاتر مراجع در قم از جمله دفتر آیت الله مکارم شیرازی، دفتر آیت الله وحید خراسانی و دفتر آیت الله نوری همدانی، مجلس عزاداری برپا می شود و جلسات درس آیات عظام وحید خراسانی و نوری همدانی در این روز تعطیل است.

در این میان نکته قابل تامل این است که طبق نظر برخی بزرگان و صاحب نظران مسائل تاریخ اسلام، در هیچ یک از تقویم‌های رسمی کشور تا پیش از وفات آیت الله بروجردی و مخالفت علما با حکومت پهلوی، سوم و هفتم صفر به عنوان روز ولادت امام محمد باقر و امام موسی کاظم (علیهما السلام) ثبت نشده است.

با توجه به این نکات جمعی از ارادتمندان به ساحت قدسی اهل بیت ‌(علیهم السلام) در پرسش مشترکی از مراجع عظام تقلید وظیفه شیعیان در این روز را جویا شده‌اند که ما در این نوشتار برآن شدیم تا آن نظرات را برای شما عزیزان متذکر شویم:

متن استفتاء:

با توجه به اهمیت برگزاری شعائر اهلبیت علیهم السلام و مظلومیت سبط اکبر امام حسن مجتبی علیه السلام و سیره ی مستمره ی علمای حوزه های علمیه ی قم و نجف اشرف و سایر مشاهد مشرفه که روز هفتم ماه صفر

در طول تاریخ همواره بشریت با بیماری اخلاقی «نفاق» درگیر بوده، آسیبهای زیادی از این طریق متحمل شده و اثرات زیانبار این مرض مهلک در جوامع بشری، مشهود بوده است و هرچه پیش می‌رویم قربانیان بیشتری می‌گیرد.

در اهمیت بحث نفاق همین بس که سوره‌ای ویژه آن در قرآن آمده است.

هشدارهای مکرر مولای متقیان علی(علیه السلام) که خود قربانی توطئه‌های شوم آنان بود و با تمام وجود، مکر و حیله‌های آنها را لمس می‌کرد، مۆید دیگری بر اهمیت مطلب است که باید پرده از باطن منافقان برداشت و توجه مردم را به واقعیت زشت و پلید آنها جلب کرد.

اوصاف منافقین

امیرالمۆمنین علی(علیه السلام) در «نهج ‌البلاغه» ویژگی ها و صفات بسیار دقیقی را برای اهل نفاق ذکر فرموده است که برای شناخت منافقان، به ویژه در عصر حاضر، بسیار لازم و ضروری است:

۱٫ گمراهی: اولین صفتی که مولای متقیان علی(علیه السلام) برای اهل نفاق می‌شمارد گمراهی

اثر اعتقاد قلبی به مسأله معاد

 توجّه و تفکّر پیرامون مسأله مهمّ معاد و باور قلبی آنچه در قبر، برزخ و قیامت، بر انسان می‌گذرد، یکی از عوامل و نیروهای کنترل کننده برای انسان است.

 اگر کسی باور یقینی و قلبی به وجود برزخ و قیامت داشته باشد، می‌تواند در مقام آدمیّت، تا سر حدّ عصمت پیش برود و از تمامی گناهان دست بشوید و اعمال و رفتار خود را به صورت دقیق کنترل کند. علاوه بر این، استحکام اعتقاد به معاد، موجب اهمیّت دادن بیشتر به

گر چه چه در آیات و روایات، مسأله صله رحم و برقرار ساختن رابطه صحیح با خویشاوندان به عنوان یک وظیفه الهى و انسانى، مطرح شده که باید با انگیزه هاى الهى، به سراغ آن رفت، ولى بى شک، انجام این وظیفه الهى و انسانى، برکات فراوانى از نظر ظاهر نیز دربردارد که در فرازهاى اخیر این خطبه، با تعبیرات بسیار پرمعنا و زیبایى، به آن اشاره شده است.

صله رحم مهم این است که انسان، بتواند این پیوند را

امام علیه السلام پس از رسیدن به خلافت، به خاطر شرایط حاکم بر جامعه در دوران خلفای پیشین همچون قبیله ‏گرایی، اشرافی ‏گری مفرط و عدم اجرای حدود، برای سامان دادن به اوضاع بی ‏سامان، اولین قدم را اجرای اصلاحات همه جانبه و متوازن می ‏دانست و برای اجرایی کردن آن نیز دست به اقداماتی زد.

باید توجه داشت که هدف ادیان الهی در سطح اجتماع، چیزی جز برپاداری عدالت نبوده است و اسلام ـ به طور خاص ـ گردش عادلانه مال را در سطوح مختلف جامعه، از آشکارترین مظاهر حضور دین در جامعه برمی ‏شمرد و بر همین اساس، بزرگ ترین مشکل انسان را در طول تاریخ ظلم اقتصادی می ‏داند. اقتصاد و عدالت اقتصادی نیز در نظر امام علی علیه ‏السلام جزو اولین اولویت‏ ها در آیین زمامداری می ‏باشد که امام علیه ‏السلام جان مبارک خود را نیز در این راه فدا کردند.

امام علیه السلام پس از رسیدن به خلافت، به خاطر شرایط حاکم بر جامعه در دوران خلفای پیشین همچون قبیله ‏گرایی، اشرافی ‏گری مفرط و عدم اجرای حدود، برای سامان دادن به اوضاع بی ‏سامان، اولین قدم را اجرای اصلاحات همه جانبه و متوازن می ‏دانست و برای اجرایی کردن آن نیز دست به اقداماتی زد.

فرهنگ سازی عمومی امام علیه السلام ابتدا با پند و موعظه، به تبیین مسائل مختلف پرداخت و سپس با الگوسازی که توسط شخص امام علیه ‏السلام، سلوک آن حضرت و حسن انتخاب کارگزاران، آن را به جامعه عرضه کرد. امام علیه السلام تمام توان و تلاش خود را در بازگرداندن فرهنگ اصیل دوران پیامبر اکرم صلی ‏الله ‏علیه ‏و ‏آله در جمع مسلمین به کار بست و این، در حالی بود که آن حضرت، خود دارای جمیع خصائل نیکو بود.

امام در سخنان فراوانی ـ با توجه به محیط جامعه در زمان خلفای پیشین ـ به تعریف دنیا، دنیازدگی،هشدار نسبت به آن و مرگ آگاهی پرداخته است.

« …. پس در دنیا توشه برگیرید تا خود را در فردای قیامت در امان دارید…».(۱)

عمر کوتاه و گذران دنیا و شناخت و ماهیت دنیا

امام سجاد علیه السلام نه تنها مایه زینت عبادت کنندگان بود و ملقب به «زین العابدین» بلکه با عبادت خود، عبادت را آبرو و با سجده هایش ، سجده را زینت بخشید و با ادعیه بی مثالش ، دعا را در ذائقه بشر شیرین نمود و با گریه های طولانیش جزء پنج گریه کننده عالم قرار گرفت!

امام خمینی (ره) در همین رابطه می فرماید :

«ما مفتخریم ادعیه حیات بخش که آن را قرآن صاعد می خوانند از ائمه معصومین ماست، ما [مفتخریم] به [این که] مناجات شعبانیه امامان و دعای عرفات حسین بن علی علیهماالسلام و صحیفه سجادیه این زبور آل محمد و صحیفه فاطمیه که کتاب الهام شده از جانب خداوند تعالی به زهرای مرضیه است از ماست ». (۱)

و در جایی دیگر راجع به مناجات ابوحمزه می فرمایند : «دعای ابوحمزه… از بالاترین مظاهر عبودیت است و دعایی بدین مثابه در لسان عبودیت و ادب بَین یدی الله در بین بشر نیست».(۲)

زیباترین ادعیه و مناجات ها در عالم اسلام و بلکه در بین بشریت از آن امام سجاد علیه السلام است که زینت دین اسلام