«لَعَلَّکُم تَتَّقون»؛ عبارتی است که در پایان ۶ آیه قرآن کریم قرار گرفته و در زبان فارسی، به این مضمون ترجمه شده است: «باشد که تقوا پیشه کنید».

خداوند متعال تقوا را نتیجه عمل به دستورات خود در این ۶ آیه قرآن با لفظ واحد بیان نموده است؛ از دستور به عدم سستی در پایبندی به فرامین الهی[۱] تا عبودیت و بندگی خدا[۲]، از قصاص جانی[۳] تا روزه داری[۴].

تقوا چیست؟

حفاظت و مراقبت شدید، این معنایی است که از واژه تقوا برداشت می‌شود. تقوا حالتی است که انسان را از خطا و گناه باز داشته و او را بر اطاعات و عبودیت خداوند وا می‌دارد.

در فرهنگ اسلامی، تقوا، رهاورد اهتمام مسلمان در اجرای احکام و عمل به دستورات شرع است. ملکه‌ای که فرد را از تخلف از صراط مستقیم باز داشته و همواره اجتناب از بی‌راهه‌ها را برای او بازخوانی می‌کند. تقوا حفاظ جاده هدایت است.

پاداش روزه داری

برخی ثمره روزه‌داری را تنها یاد گرسنگان و فقیران می‌دانند. اما اگر تنها همین حکمت صیام بود، نمی‌بایست بر فقرا و گرسنگان واجب می‌شد.

وجوب روزه بر فقرا خود گواه بر وجود حکمت دیگری برای آن است که غنی و فقیر را باهم در بر می‌گیرد.

یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ.

«ای مۆمنان، همانطور که بر مردمان پیش از شما روزه واجب بود، بر شما نیز واجب شده است، باشد که تقوا پیشه کنید.» آیه ۱۸۳ سوره بقره که در آن، تقوا ثمره روزه داری دانسته شده است.

خداوند متعال در این آیه ثمره روزه داری را حصول تقوا بیان نموده است. اما نه

 تردید در دلم لانه کرده بود. با خود می گفتم: «مگر چقدر باید برای برآورده شدن حاجتی دعا کرد؟ دیگر ناامید شده بودم. گفتم پیش علی بن موسی الرضا علیه السلام، بروم، شاید مشکلم را برطرف سازد. نزد امام رفتم و گفتم: چند سال است حاجتی دارم و بسیار هم دعا کرده ام، ولی دعایم مستجاب نمی شود. در دلم شک راه یافته است، چه کنم؟

امام، نگاه تندی به من کرد و فرمود: «ای احمد بن محمد! مراقب باش که شیطان بر تو پیروز نشود و تو را از رحمت پروردگارت نا امید نسازد. مگر نمی دانی گاه پروردگار، برآوردن نیاز مۆمن را به تأخیر می اندازد تا او بیشتر به راز و نیاز بپردازد؛ چرا که خداوند بزرگ، گفت و گوی بندگان را با خود دوست دارد. به خدا سوگند! دیر برآورده شدن نیازهای بندگان که از خدای خود چیزی خواسته اند، برای آنان بهتر از زود بر آورده شدن نیازهایشان است. دنیا چه ارزش دارد که مۆمن، برای آن از خدای خود ناامید شود؟! نیکوست که نیایش او در حال آسایش و دوری از مشکلات، همانند نیایش او در سختی ها باشد و اگر (حاجتش) نیز برآورده نشد، سبب ناامیدی او نشود، پس افسرده نشو که دعا در پیشگاه پروردگار بزرگ و بلند مرتبه، بسیار ارزشمند است. (ابوالفضل هادی منش، در قلمرو آفتاب، داستان هایی از سیره اخلاقی پیشوایان معصوم علیهم السلام، صص ۱۲-۱۰ )

این سخن قرآن کریم است به همه‌ی گنهکاران که از رحمت خداوند ناامید نباشند و بازگردند که فرمود: «قُلْ یَاعِبَادِىَ الَّذِینَ أَسْرَفُواْ عَلىَ أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُواْ مِن رَّحْمَهِ اللَّهِ  إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا  إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ [زمر/۵۳] بگو اى بندگانم که بر نفس خود ستم و اسراف کردید! از رحمت خدا ناامید نشوید که خدا تمامى گناهان را مى‌‏آمرزد، زیرا او آمرزنده رحیم است‏»، چه دعوت دلنشین و کلام امیدبخشی است از خالق انسان‌ها! زیرا گنهکاران را هم بنده‌ی خود خطاب کرد و وعده داد که خداوند همه‌ی گناهان را می‌بخشد.

و غیر از خداوند، چه کسی است که می‌تواند گناهان را ببخشد (وَ مَنْ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ اللَّه‏ [آل‌عمران/۱۳۵] و کیست جز خدا که